direct naar inhoud van 2.1 Ontstaansgeschiedenis
Plan: Bedrijventerreinen
Status: vastgesteld
Plantype: beheersverordening
IMRO-idn: NL.IMRO.0899.BVObedrterreinen-VA01

2.1 Ontstaansgeschiedenis

Uit historisch kaartmateriaal en studies wordt duidelijk dat de kern Brunssum zoals deze er nu uitziet is ontstaan door het samenvloeien van het oude dorp Brunssum (het gebied rondom de Dorpstraat) en het gehucht Rumpen (Rumpenerstraat en omgeving).

Tot het begin van de 20e eeuw was Brunssum een klein gehucht en leefden de bewoners voornamelijk van de landbouw. Na de oprichting van de staatsmijnen nam het aantal inwoners door vestiging van arbeiders uit andere delen van Nederland en gastarbeiders uit Zuid-Europa en Noord-Afrika snel toe. Brunssum werd een belangrijk centrum voor steen- en bruinkoolwinning. Ook werd in de nabijheid van Brunssum zilverzand afgegraven.

Voor Brunssum was in het bijzonder de staatsmijn Hendrik (1915 - 1963 / 1973), die de meeste Nederlandse mijnwerkers benodigde, het kloppend hart van stedelijke ontwikkeling. De Hendrik had de diepste mijn van Nederland. Schacht IV had een diepte van 1.058 meter. Ook de staatsmijn Emma (1911 - 1973), in het huidige Treebeek, beïnvloedde de ontwikkeling van Brunssum. Tegenwoordig bevinden zich in Brunssum naast een groot natuurgebied ook winkels, woningen, parken, een industriegebied en een verkeersader.

Na de Eerste Wereldoorlog ontstonden knelpunten in de Nederlandse energieverzorging. Dit leidde ertoe dat Nederland een aantal staatsmijnen oprichtte. Op het gebied waar de staatsmijn Hendrik zou worden gebouwd begon men reeds in 1913 met het aanleggen van de eerste schachten. In 1917 kon men de eerste kolen delven.

Op bovenstaande historische kaarten is te zien dat naast de staatsmijnen, met name in de periode na 1970 de eerste bedrijfsbebouwing ter plaatse van Bouwberg is gerealiseerd. Ditzelfde geldt voor Ora et Labora.

In paragraaf 4.9.2 wordt ingegaan op de cultuurhistorische waarden binnen het besluitgebied. Daarbij zal ook worden ingegaan op de belangrijkste vormende (historische) elementen in de structuur van Brunssum, met als basis de (voormalige) beeklopen, de oude wegenstructuur en de relicten uit het mijnverleden.